«Η μεγαλύτερη επιτυχία ως καθοδηγητής είναι να μπορώ να πω: Το παιδί τώρα ενεργεί σαν να μην υπάρχω»
Μαρία Μοντεσσόρι
Γράφει η μοντεσσοριανή παιδαγωγός Ζήγκου Γεωργία
Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί ως γονείς:
- Ποια είναι τα όρια του ρόλου μας;
- Πώς θα μάθουμε στο παιδί μας να είναι ανεξάρτητο, ενώ εξαρτάται τόσο πολύ από εμάς;
Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε το ρόλο του γονέα μελετώντας μια βασική πτυχή του: την ανεξαρτησία!
Προσφέροντας την ανεξαρτησία
Τι πρέπει το παιδί να μάθει από εμάς; Μα φυσικά πώς λειτουργεί ο κόσμος μας! Για το παιδί είναι όλα καινούρια, ακόμα και ένα τραπέζι και μία καρέκλα. Δεν μπορεί εύκολα να καταλάβει ποια είναι η λειτουργία τους. Γι’ αυτό πολλές φορές βλέπουμε τα παιδιά, στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, να σκαρφαλώνουν στο τραπέζι ή στην καρέκλα, αντί να κάθονται. Σκεφτείτε και τον εαυτό σας! Έστω ότι πηγαίνατε σε έναν άγνωστο πλανήτη και δεν γνωρίζατε τη χρήση ενός περίεργου αντικειμένου. Τότε πιθανότατα να το χρησιμοποιούσατε με τρόπο εντελώς παράλογο για τους κατοίκους αυτού του πλανήτη! Αν όμως κάποιος σας το παρουσίαζε από πριν; Τότε, θα είχατε μια ιδέα γι΄αυτό πριν καταπιαστείτε μαζί του, σωστά;
Για να προσφέρουμε την ανεξαρτησία στο παιδί πρέπει να παρουσιάζουμε συνεχώς τη λειτουργία κάθε υλικού. Αυτό είναι το μυστικό της ανεξαρτησίας. Πώς; Μπαίνουμε στο ρόλο του καλύτερου πωλητή και παρουσιάζουμε το υλικό σαν να ήταν ένα προϊόν που θέλουμε οπωσδήποτε να πουλήσουμε! Δείχνουμε τον τρόπο που χρησιμοποιείται με ενθουσιασμό, σαν να το βλέπουμε και εμείς πρώτη φορά. Μη διστάσετε να παρουσιάσετε και σε μεγαλύτερα παιδιά. Μπορεί να έχετε την εντύπωση πως καταλαβαίνουν εύκολα τη λειτουργία ενός αντικειμένου. Στην πραγματικότητα, όμως, τα παιδιά δεν ξέρουν τι κάνει και τελικά δεν ασχολούνται καθόλου με αυτό ή έχουν μια αντισυμβατική συμπεριφορά απέναντί του!
Ένα μοντεσσοριανό έπιπλο που προσφέρει την ανεξαρτησία: το πολυμορφικό παγκάκι
Ήρθε η ώρα που αποφασίσαμε να πάρουμε για το παιδικό δωμάτιο ένα νέο έπιπλο, πολύ λειτουργικό και έξυπνο, το πολυμορφικό παγκάκι! Δείτε το εδώ. Εμείς ως ενήλικες μπορούμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία του εύκολα. Το παιδί όμως;
Η σωστή παρουσίαση θα είναι αυτή που θα κάνει τη διαφορά. Η παρουσίαση θα πρέπει να περιλαμβάνει αργές και καθαρές κινήσεις. Αποφεύγουμε περιττές κινήσεις και θυμόμαστε τον κανόνα «όταν δείχνω δεν μιλάω, και όταν μιλάω δεν δείχνω». Έτσι θα επικεντρωθεί είτε στις κινήσεις είτε στα λόγια σας. Το παιδί, παρακολουθώντας σας, θα καταφέρει να αφομοιώσει τις κινήσεις που πρέπει να κάνει για να το χρησιμοποιεί αυτόνομα. Αυτό θα συμβεί γιατί, μέχρι τα 6 έτη, τα παιδιά έχουν τον υπέροχο αφομοιωτικό νου, τον νου σφουγγάρι. Αυτός τους επιτρέπει να αποτυπώνουν στον εγκέφαλό τους ό,τι βλέπουν ως κανονικότητα και να το κάνουν κτήμα τους. Όταν θα πάνε να το χρησιμοποιήσουν θα συντονίσουν το μυαλό τους με το σώμα τους για να επιτύχουν αυτό που μόλις αποτύπωσαν! Έτσι μεγαλώνουμε ανεξάρτητα παιδιά!
Το παγκάκι αυτό είναι ένα έπιπλο πολυμορφικό. Υπάρχει στον χώρο σαν παγκάκι που από κάτω έχει άπλετο αποθηκευτικό χώρο. Mετακινώντας την πλάτη με μία κίνηση γίνεται παγκάκι- τραπέζι. Το παιδί, όταν δει από εσάς την κίνηση που πρέπει να κάνει για να το μετατρέψει σε τραπέζι, θα μπορεί μόνο του, όποτε θελήσει, να κατεβάσει την πλάτη και να καθίσει σε αυτό να εργαστεί. Θα μπορεί, επίσης, να το ανοίξει για να αποθηκεύσει στο κάτω μέρος τα παιχνίδια του ή να το ανοίξει και να πάρει οτιδήποτε θέλει. Είναι απλό! Αρκεί να του παρουσιάσουμε τι πρέπει να κάνει!
Bonus tips: Τι άλλο μπορώ να προσφέρω στο παιδί μου;
Γνώσεις
Πώς μαθαίνει το παιδί; Η απάντηση είναι μία! Μόνο μέσα από την πράξη. Παραδοσιακά ξέρουμε ότι το παιδί μαθαίνει έχοντας απέναντί του έναν ενήλικα. Με τα λόγια μόνο προσπαθεί να περάσει γνώσεις στο παιδί. Η μοντεσσοριανή προσέγγιση, καθώς και πολλές νέες προσεγγίσεις, μας υπενθυμίζουν το απλό αλλά βασικό: Ένας άνθρωπος μαθαίνει καλύτερα μόνο μέσα από την πράξη. Ο ρόλος μας, λοιπόν, είναι να παρέχουμε στο παιδί τη βιωματική γνώση. Η βιωματική γνώση κρύβει το μυστικό για βαθιά κατανόηση. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να αφήσουμε το παιδί να πειραματιστεί, δίνοντάς του αρκετό χρόνο. Εξοπλιζόμαστε με υπομονή και μένουμε να παρατηρούμε τα μικρά αυτά πλασματάκια να «εργάζονται».
Ενσυναίσθηση
Θυμάστε όταν πηγαίνατε σχολείο που σας φαινόταν πάρα πολύ μεγάλο; Μήπως στην ενήλικη ζωή σας συνειδητοποιήσατε ότι δεν είναι τόσο μεγάλο όσο θυμόσασταν; Όταν αναφερόμαστε στην ενσυναίσθηση εννοούμε την ικανότητά μας να δούμε μέσα από τα μάτια του παιδιού. Πόσοι από εμάς έχουμε κατέβει στο ύψος του παιδιού που μπουσουλάει ή που μόλις περπάτησε; Καθίστε σε αυτό το ύψος για λίγο και παρατηρήστε! Τι βλέπετε; Ο κόσμος δείχνει πολύ διαφορετικός από αυτό το ύψος. Όλα είναι πολύ πιο μεγάλα και πιο δύσκολα. Αν κάνετε αυτή την άσκηση για 5’ κάθε μέρα τότε θα μπορέσετε να δείτε μέσα από τα μάτια του παιδιού. Στη συνέχεια θα είστε ικανοί να μετατρέψετε το περιβάλλον σύμφωνα με τις ανάγκες του
Ο ρόλος του ενήλικα για τη Μαρία Μοντεσσόρι είναι ουσιαστικής σημασίας. Είναι το κλειδί και το θεμέλιο για την πλήρη ανάπτυξη του παιδιού. Στην παραδοσιακή εκπαίδευση ο ρόλος του ενήλικα είναι να καθοδηγεί παιδιά να τον ακολουθούν. Στη Μοντεσσοριανή εκπαίδευση ο ρόλος του ενήλικα είναι να προσφέρει τη ζωή. Να προσφέρει και να εξυπηρετεί τη ζωή να αναπτυχθεί στο μέγιστο του δυναμικού της.
Να θυμάστε: ο ρόλος του γονέα είναι να είναι βοηθός και όχι υπηρέτης!
Ζήγκου Γεωργία
Montessori assistant to Infancy 0-3, AMI
Montessori assistant teacher 3-6, AMI
Msc “Φυσικές επιστήμες στην εκπαίδευση”, ΕΚΠΑ
Εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ΕΚΠΑ
Email: zigougwgw@hotmail.com
Founder: montessoraki
Instagram: montessoraki_
