«Η πρώτη παρόρμηση του παιδιού είναι να εκτελεί μόνο του τις πράξεις του, χωρίς τη βοήθεια κανενός, και πρώτη του συνειδητή προσπάθεια για ανεξαρτησία είναι να αντιδρά σε όσους προσπαθούν να κάνουν κάτι στη θέση του»
Μαρία Μοντεσσόρι
Για τη μέθοδο «Μοντεσσόρι στο σπίτι», γράφει η μοντεσσοριανή παιδαγωγός Ζήγκου Γεωργία*
Εάν αναρωτιέστε πώς να ενθαρρύνεται την ανεξαρτησία του μωρού και του μικρού παιδιού, τότε αυτό το άρθρο είναι για εσάς. Παρακάτω θα μελετήσουμε γιατί η ανεξαρτησία είναι ευεργετική για τα παιδιά και πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτυχθεί ανεξάρτητα στο σπίτι.
Η φύση η ίδια ορίζει την ανεξαρτησία
Ένας από τους κύριους σκοπούς του παιδιού κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι να κατακτήσει την ανεξαρτησία του. Όσο αναπτύσσεται, τόσο περισσότερο ωθείται προς την κατάκτησή της.
Η φύση η ίδια ωθεί το παιδί προς την ανεξαρτησία.
Χρονοδιάγραμμα ανεξαρτησίας:
Κατά τη γέννηση το παιδί θα έχει την πρώτη του ευκαιρία για ανεξαρτησία. Βγαίνοντας από τη μήτρα της μητέρας του είναι η πρώτη φορά που θα μπορέσει να έχει μία αυτονομία από τις λειτουργίες του δικού του σώματος. Θα έχει την ανάγκη να αντιμετωπίσει μόνο του το εξωτερικό περιβάλλον και όλα τα ερεθίσματα που θα δεχθεί από αυτό. Τα αισθητήρια όργανα είναι τα πρώτα όργανα που αναπτύσσονται στο παιδί και του δίνουν την δυνατότητα να δεχτεί, να αφομοιώσει και να ενσωματώσει ότι χρειάζεται για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Στους έξι μήνες το παιδί ξεκινάει να είναι πιο ανεξάρτητο και αρχίζει να απομακρύνεται από την πλήρη εξάρτηση από τον κύριο φροντιστή του. Είναι μια σημαντική στιγμή για το παιδί καθώς μπορεί να συσχετιστεί με το περιβάλλον από καθιστή θέση και να τραφεί με στερεές τροφές και όχι αποκλειστικά με γάλα. Τότε θα μπορέσει και να προφέρει τις πρώτες του συλλαβές. Είναι αυτές οι πρώτες του εκφράσεις για ανεξαρτησία καθώς ξεκινάει το μεγάλο δρόμο προς την κατάκτηση της κίνησης όλου του σώματος και της γλώσσας.
Στην ηλικία ενός έτους είναι η στιγμή που το σώμα είναι έτοιμο για ένα ακόμα βήμα ανεξαρτησίας. Είναι η στιγμή που κάνει τα πρώτα του βήματα. Τότε είναι και το σημείο που νιώθει ελευθερία. Είναι η πρώτη του φορά που τα χέρια του ελευθερώνονται και μπορεί να δουλέψει με αυτά ενώ είναι όρθιο. Μπορεί να οδηγήσει το σώμα του όπου θελήσει στον χώρο.
Με αυτό το χρονοδιάγραμμα γίνεται αντιληπτό πώς το παιδί αναπτύσσεται σταδιακά με βάση τους νόμους της φύσης και με διαδοχική εξέλιξη προς την ανεξαρτησία μπορεί να κατακτήσει την ελευθερία του. Το παιδί έχοντας νέες πια δυνατότητες μπορεί να επεκτείνει την ανεξαρτησία του και να ασκήσει ελεύθερα ότι έχει κατακτήσει έως τώρα μόνο του μέσα από την προσωπική του εργασία.
Πώς θα βοηθήσω το παιδί μου να αναπτυχθεί ανεξάρτητα
Η διαπαιδαγώγησή του παιδιού για ανεξαρτησία σημαίνει ότι οι ενήλικες που υπάρχουν γύρω του είναι υπεύθυνοι για τη βοήθεια που πρέπει να δώσουν στο παιδί για να αναπτύξει τις δυνατότητές του. Με παρεμπόδιση της ανεξαρτησίας προκύπτει και παρεμπόδιση της ανάπτυξης που ορίζει η φύση. Ο ρόλος μας ως βοηθοί στο σπίτι μπορεί να ξεκινήσει από πολύ νωρίς.
Τον πρώτο χρόνο με το μωρό στο σπίτι:
Το μωρό ακόμα δεν έχει αναπτύξει δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να είναι εντελώς ανεξάρτητο. Μπορούμε όμως να το ωθήσουμε προς την ανεξαρτησία αφήνοντας το σε μαλακό στρώμα στο πάτωμα. Εκεί θα αναπτύξει ελεύθερα τις κινήσεις του. Φροντίζουμε όσο μεγαλώνει να δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον. Η εξερεύνησή του περιβάλλοντος του σπιτιού χωρίς εμπόδια είναι αυτή που θα ενισχύσει την ανεξαρτησία του.
Τον δεύτερο χρόνο με το παιδί στο σπίτι:
Η ελεύθερη εξερεύνηση του έχει ήδη προσφέρει ένα μεγάλο μάθημα ανεξαρτησίας. Τώρα πια μπορεί μόνο του να περπατήσει και τα χέρια του έχουν ελευθερωθεί. Τότε μπορούμε σιγά σιγά να δημιουργήσουμε σταθμούς ανεξαρτησίας.
- Ιδανικό για να κάνει τις πρώτες ανεξάρτητες προσπάθειες να αποθηκεύσει τα προσωπικά του αντικείμενα και τα παπούτσια του.
- Λειτουργεί και ως κάθισμα για να βάζει και να βγάζει ανεξάρτητα τα παπούτσια του.
- Προσφέρει ανοιχτή οργάνωση των ρούχων και των αξεσουάρ με κρεμάστρες και ανοιχτά ράφια, αλλά ταυτόχρονα χρησιμεύει και για την κλειστή αποθήκευση αντικειμένων στο ευρύχωρο ντουλάπι.
Έπιπλο Αυτοεξυπηρέτησης Natood
- Χρησιμοποιείται για την προσωπική υγιεινή του παιδιού με ανεξάρτητη χρήση: το πλύσιμο των χεριών, το βούρτσισμα των δοντιών κα
- Τοποθετείται μπουκάλα νερού με βρυσάκι με ασφάλεια χωρίς να κινδυνεύει να πέσει(δεν περιλαμβάνεται).
- Δίνεται η δυνατότητα προσαρμογής στο ύψος ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
Τα επόμενα χρόνια με το παιδί στο σπίτι
Δίνουμε προτεραιότητα στην ελεύθερη επιλογή από το παιδί αλλά εντός ορίων. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί θα έχει επιλογές που έχουμε οριοθετήσει εμείς όπως για παράδειγμα να επιλέξει ανάμεσα σε 2-3 σνακ. Αυτό του επιτρέπει να είναι ανεξάρτητο και να χρησιμοποιεί τη βούλησή του.
Η ανεξαρτησία μέσα από την οριοθετημένη ελευθερία είναι αυτή που θα βοηθήσει το παιδί να δημιουργήσει τα δικά του όρια και να αυτοπειθαρχεί σε αυτά. Να θυμάστε η ανεξαρτησία δεν σημαίνει ανεξέλεγκτη ελευθερία. Θέτουμε ισχυρά και ασφαλή όρια μέσα στα οποία το παιδί θα αναπτυχθεί με βάση τους νόμους που ορίζει η φύση.
Η Μαρία Μοντεσσόρι παρομοιάζει την ανεξαρτησία του παιδιού σαν ένα βέλος που αφήνει το τόξο και πετά ίσια, γρήγορα και με σιγουριά.
Ζήγκου Γεωργία
Montessori assistant to Infancy 0-3, AMI
Montessori assistant teacher 3-6, AMI
Msc “Φυσικές επιστήμες στην εκπαίδευση”, ΕΚΠΑ
Εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ΕΚΠΑ
Email: zigougwgw@hotmail.com
Founder: montessoraki
Instagram: montessoraki_
